Lutein và zeaxanthin là những carotenoid có nhiều ở các loại thực vật. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ da và mắt.
Chất chống oxy hóa đóng vai trò quan trọng trong công cuộc bảo vệ tế bào khỏi những thương tổn do gốc tự do gây ra. Thông thường, sự hiện diện của các gốc tự do bắt nguồn từ:
Tiếp xúc với hóa chất thường xuyên
Thói quen hút thuốc lá
Môi trường sinh sống ô nhiễm
Các tia phóng xạ
Sản phẩm phụ từ quá trình trao đổi chất trong cơ thể
Thực tế, các dưỡng chất thiết yếu hấp thụ từ chế độ ăn uống là một phần của chất chống oxy hóa, bao gồm:
Selen
Vitamin C và E
Lutein và zeaxanthin
Khác với selen và các loại vitamin phổ biến được nhiều người biết đến, ít người hiểu rõ tầm quan trọng cũng như ích lợi trong việc bổ sung lutein và zeaxanthin cho cơ thể.
Vậy, bạn đã biết gì về hai loại hoạt chất chống oxy hóa này rồi?
Lutein và zeaxanthin là gì?
Theo đánh giá từ các chuyên gia, lutein và zeaxanthin được xếp vô nhóm carotenoid, những hợp chất chịu trách nhiệm tạo màu sắc đặc trưng cho rau củ quả và trái cây. Cả hai đều có đặc tính chống oxy hóa mạnh, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và tăng cường sức khỏe của mắt và da.
Trong cơ thể con người, lutein và zeaxanthin chủ yếu được tìm thấy ở hoàng điểm mắt. Chúng là các xanthophyll (sắc tố vàng) với nhiệm vụ:
Góp phần xây dựng cấu trúc trong màng tế bào
Lọc ánh sáng có bước sóng ngắn
Giữ cân bằng oxy hóa khử
Lutein và zeaxanthin có thể giúp bảo vệ mắt khỏi các sóng ánh sáng năng lượng cao có hại như tia cực tím trong ánh sáng mặt trời. Các nghiên cứu cho thấy mức độ cao của cả hai trong mô mắt có liên quan đến tầm nhìn tốt hơn, đặc biệt là trong ánh sáng mờ hoặc nơi có ánh sáng chói là một vấn đề.
Chế độ ăn uống giàu hai chất dinh dưỡng này có thể giúp ngăn chặn các bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy những người ăn thực phẩm giàu zeaxanthin như rau bina (cải bó xôi, rau chân vịt), cải xoăn và bông cải xanh có thể làm giảm đi một nửa khả năng bị đục thủy tinh thể. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng nếu bạn bị thoái hóa điểm vàng, gây tổn thương ở giữa võng mạc và lấy đi thị lực trung tâm, việc bổ sung lutein và zeaxanthin có thể làm chậm tiến trình của nó.
Tác dụng của lutein và zeaxanthin
Lutein và zeaxanthin là chất chống oxy hóa quan trọng
Lutein và zeaxanthin là những chất chống oxy hóa mạnh mẽ bảo vệ cơ thể bạn chống lại các phân tử không ổn định được gọi là gốc tự do.
Khi gốc tự do phát triển quá mức sẽ làm hỏng các tế bào trong cơ thể bạn, góp phần gây lão hóa và dẫn đến sự tiến triển của các bệnh như bệnh tim, ung thư, tiểu đường loại 2 và bệnh Alzheimer.
Lutein và zeaxanthin bảo vệ protein, chất béo và DNA của cơ thể bạn khỏi các tác nhân gây căng thẳng và thậm chí có thể giúp tái chế glutathione, một chất chống oxy hóa quan trọng khác trong cơ thể bạn.
Ngoài ra, các đặc tính chống oxy hóa của chúng có thể làm giảm tác dụng của cholesterol xấu LDL, do đó làm giảm sự tích tụ mảng bám trong động mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Lutein và zeaxanthin cũng có tác dụng bảo vệ mắt bạn khỏi tổn thương gốc tự do.
Đôi mắt của bạn tiếp xúc với cả oxy và ánh sáng, từ đó thúc đẩy sản xuất các gốc tự do oxy có hại. Lutein và zeaxanthin loại bỏ các gốc tự do này giúp bảo vệ các tế bào mắt của bạn.
Các carotenoit này dường như phối hợp tốt hơn với nhau và có thể chống lại các gốc tự do hiệu quả hơn khi kết hợp.
Zeaxanthin và lutein hỗ trợ sức khỏe mắt
Lutein và zeaxanthin là 2 thành phần chính cấu tạo nên điểm vàng của mắt. Cấu tạo hoàn chỉnh này giúp mắt nhìn rõ được mọi vật. Khi đó mắt không phải điều tiết nhiều, tránh nhức mỏi mắt, giảm nguy cơ mắc bệnh. Chúng còn được gọi là carotenoid võng mạc.
Trong mắt, điểm vàng đóng vai trò rất quan trọng trong việc thu nhận và làm rõ nét hình ảnh, đảm nhận tới 90% thị lực. Điểm vàng có chức năng nhìn màu và nhìn cụ thể, chi tiết các phần trung tâm của ảnh. Lutein và zeaxanthin giữ vai trò tạo nên màu vàng của điểm vàng võng mạc, đây chính là nơi thu nhận về các tín hiệu ánh sáng từ đó giúp chúng ta nhìn thấy được sự vật. Lutein và zeaxanthin cũng hoạt động như một loại kem chống nắng tự nhiên bằng cách hấp thụ năng lượng ánh sáng dư thừa. Tại môi trường tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử, lutein và zeaxanthin có chức năng ngăn chặn sự xâm nhập của ánh sáng xanh có hại cho mắt, gây tổn thương võng mạc và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng - căn bệnh gặp nhiều nhất ở người già (>65 tuổi). Do đó, theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc áp dụng chế độ dinh dưỡng giàu lutein và zeaxanthin giúp cải thiện hàm lượng sắc tố vàng ở mắt. Từ đó, nguy cơ thoái hóa điểm vàng do tuổi tác được giảm thiểu tối đa.
Dưới đây là một số điều kiện mà lutein và zeaxanthin có thể hỗ trợ:
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD): Sử dụng lutein và zeaxanthin có thể bảo vệ chống lại sự tiến triển của AMD đến mù lòa.
Đục thủy tinh thể: Đục thủy tinh thể là những mảng mây ở phía trước mắt của bạn. Ăn thực phẩm giàu lutein và zeaxanthin có thể làm chậm quá trình hình thành của chúng.
Bệnh võng mạc liên quan tới tiểu đường: Trong các nghiên cứu về bệnh tiểu đường ở động vật, việc bổ sung lutein và zeaxanthin đã được chứng minh là làm giảm các dấu hiệu stress oxy hóa gây hại cho mắt.
Viêm màng bồ đào: Đây là tình trạng viêm ở lớp giữa của mắt. Lutein và zeaxanthin có thể giúp giảm quá trình viêm nhiễm.
Mặt khác, đối với người trẻ tuổi bị thoái hóa điểm vàng, nhóm hoạt chất chống oxy hóa này còn có khả năng cải thiện:
Mật độ quang sắc tố hoàng điểm (số lượng xanthophyll)
Thị lực (độ rõ hình ảnh)
Độ nhạy tương phản (khả năng thị giác dùng để phân biệt một vật thể với nền của nó)
Ngoài ra, một số kết quả nghiên cứu còn chứng minh khả năng phòng ngừa đục thủy tinh thể, một bệnh lý phổ biến khác ở mắt, của lutein và zeaxanthin.
Lutein và zeaxanthin có thể bảo vệ làn da của bạn
Tương tự mắt, da cũng dễ chịu tổn thương bởi stress oxy hóa và tần suất tiếp xúc cao với tia cực tím hoặc ánh sáng xanh. Những yếu tố trên có nguy cơ:
Gây tổn hại cho chuỗi ADN
Ảnh hưởng đến collagen, loại protein chịu trách nhiệm duy trì độ đàn hồi của da
Thúc đẩy quá trình sản xuất melanin
Như vậy, có thể thấy hệ quả trực tiếp của tình trạng này là sạm da hoặc tệ hơn là ung thư da.
Để cải thiện tình hình, bạn có thể cân nhắc việc bổ sung zeaxanthin và lutein. Tác dụng chống oxy hóa của chúng cho phép chúng bảo vệ làn da của bạn khỏi các tia cực tím (UV) gây hại cho mặt trời. Một nghiên cứu ở 46 người có làn da khô nhẹ đến trung bình cho thấy những người nhận được 10 mg lutein và 2 mg zeaxanthin có màu da được cải thiện đáng kể, so với nhóm đối chứng. Hơn nữa, lutein và zeaxanthin có thể bảo vệ các tế bào da của bạn khỏi lão hóa sớm và các khối u do UVB gây ra.
Bổ sung lutein và zeaxanthin mỗi ngày bao nhiêu là đủ?
Lutein và zeaxanthin được khuyên dùng rộng rãi như là chất bổ sung để ngăn ngừa mất thị lực hoặc bệnh về mắt.
Nồng độ lutein và zeaxanthin trong mắt thấp có liên quan đến thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.
Bổ sung lutein và zeaxanthin cũng có thể cải thiện tình trạng chống oxy hóa tổng thể của bạn, có thể bảo vệ chống lại các tác nhân gây căng thẳng tốt hơn.
Người Mỹ tiêu thụ trung bình 1 lần 3 mg lutein và zeaxanthin mỗi ngày. Tuy nhiên, bạn có thể cần nhiều hơn thế để giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD).
Viên uống bổ sung Lutein và zeaxanthin của Mỹ:
Nghiên cứu bệnh mắt liên quan đến tuổi cho thấy 10 mg lutein và 2 mg zeaxanthin đã làm giảm đáng kể sự tiến triển của thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác và có thể cải thiện màu da tổng thể.
Lutein và zeaxanthin có tác dụng phụ không?
Một nghiên cứu trên quy mô lớn cho thấy không có tác dụng phụ của lutein và zeaxanthin trong 5 năm. Lutein và zeaxanthin được cho là an toàn tuyệt vời.
Bổ sung lutein và zeaxanthin như thế nào để tăng cường thị lực?
Một số chuyên gia khuyến cáo bạn nên ăn ít nhất 6mg lutein mỗi ngày để đạt được tác dụng hiệu quả. Trên thực tế chúng ta mới chỉ nạp khoảng 0,8mg/ngày. Khối lượng đó là rất ít và cần bổ sung thêm.
Nguồn lutein và zeaxanthin đã được liệt kê trong nghiên cứu này:
